Veel dove Vlamingen zien Zweden als een voorbeeld op het gebied van onderwijs, cultuur, kunst en media voor doven. Maar hoe staat het eigenlijk met de status van de Zweedse Gebarentaal in vergelijking met de Vlaamse Gebarentaal? Om dit te onderzoeken, bracht Visual Box, een door doven geleid mediabedrijf uit Vlaanderen, een bezoek aan Zweden tijdens hun jaarlijkse Dovendag, ofwel “Dövas Dag”. Dit jaar vond het evenement plaats op een wel heel bijzondere locatie: een cruiseschip!
Dovendag over de Baltische Zee: een bijzondere ervaring
In Vlaanderen organiseert Doof Vlaanderen, de nationale vereniging voor doven, jaarlijks de WereldDovenDag. Dit evenement vindt telkens in een andere stad plaats en wordt traditioneel eind september gehouden. Honderden doven uit heel Vlaanderen komen dan samen voor een dag vol lezingen, workshops, infostands, kinderprogramma’s en een avondshow. In Zweden pakken ze het anders aan. Dövas Dag duurt maar liefst drie dagen en vindt dit jaar plaats op een cruiseschip. “Voor ons is dit bijzonder, want in Vlaanderen is zoiets op zee nog nooit georganiseerd,” vertelt Jaron Garitte, journalist van Visual Box.
Het cruiseschip vertrok op 13 september in de late namiddag vanuit Stockholm en voer naar Helsinki in Finland, om vervolgens op 15 september terug te keren naar Stockholm. De driedaagse reis bood dove mensen de kans om te socialiseren in gebarentaal en deel te nemen aan verschillende doofgerelateerde activiteiten aan boord. “Mensen komen hier voor sociale contacten en Deaf Empowerment. Daarnaast is het voor velen een luxe om slechts één keer te betalen voor een all-in ticket, inclusief de boottocht, een kamer en toegang tot het evenement,” legt Paulina Wlostowski, een van de organisatoren van de Stockholmse Dovenvereniging, uit. Toch zijn de kosten een aandachtspunt. “Voor sommigen kan het een uitdaging zijn om dit te bekostigen. Misschien moeten we nadenken over manieren om mensen te ondersteunen die er graag bij willen zijn, maar het niet kunnen betalen.”
Samenwerking tussen nationale en lokale verenigingen
Dit jaar werd Dövas Dag georganiseerd door de Stockholmse Dovenvereniging, Stockholms Dövas Förening, met steun van de Nationale Vereniging van Doven. Dit is interessant, aangezien in Vlaanderen Doof Vlaanderen meestal het voortouw neemt, vaak met ondersteuning van een lokale dovenvereniging in de stad waar WereldDovenDag plaatsvindt. “Het klopt dat het hier anders werkt dan in België,” legt Joakim Hagelin Adeby, de ondervoorzitter van Sveriges Dövas Riksförbund (Zweedse Nationale Vereninging van Doven), uit. “Bij ons ondersteunt de nationale dovenvereniging de lokale vereniging bij de organisatie van de dovendag.”
Het idee om Dovendag op een cruiseschip te vieren, is niet nieuw. De eerste keer dat een dergelijk evenement op zee plaatsvond, was in 1977, toen de Zweedse dovengemeenschap een cruise naar Gotland organiseerde. “In 2018 hebben we dit ook al eens gedaan. We herhalen het nu omdat we hier ervaring mee hebben,” aldus David Farkas, de penningmeester van Stockholms Dövas Förening. “Onze contactpersoon bij het cruiseschip is dezelfde als in 2018, wat het organiseren een stuk eenvoudiger maakte.” Vorig jaar bood geen enkele vereniging zich aan om Dövas Dag te organiseren, dus nam de Stockholmse Dovenvereniging de leiding. Vanwege tijdsdruk was de keuze voor het cruiseschip een logische oplossing. “Normaal gesproken hebben we twee jaar om Dovendag te plannen. Dit jaar hadden we slechts tien maanden. Gelukkig konden we opnieuw terecht op dit schip,” legt Paulina Wlostowski uit. Dit jaar werden meer dan 1000 tickets verkocht, iets minder dan in 2018, toen er 1600 kaarten over de toonbank gingen. Toch zijn de organisatoren tevreden met de opkomst.
Visual Box hoopt dat de unieke aanpak van de Stockholmse Dovenvereniging om hun ‘WereldDovenDag’ te organiseren andere landen, inclusief Vlaanderen, inspireert om nieuwe manieren te verkennen. In het volgende artikel zal Visual Box dieper ingaan op de juridische status van de Zweedse Gebarentaal, waarbij de vicevoorzitter van de Zweedse NAD zal worden geïnterviewd.